Χριστοδούλου Αθηνά

Εφαρμόζεται Μουσικοπαιδαγωγικό Σύστημα Kodaly/Orff

Λίγα λόγια 
Το Μουσικοπαιδαγωγικό σύστημα Kodály δημιουργήθηκε από τον Ούγγρο συνθέτη, εθνομουσικολόγο και μουσικοπαιδαγωγό Zoltán Kodály (1882-1967), ο οποίος χρησιμοποίησε τις εφευρέσεις του John Curwen (1816-1880) που ήταν γνωστές ως “φωνομιμικά σύμβολα”, τις ρυθμικές συλλαβές για τη ρυθμική ανάγνωση που επινόησε ο Joseph Chevé (1804-1864) και τη παιδαγωγική φιλοσοφία του J.H. Pestalozzi (1746-1827). Η παραδοσιακή μουσική της Ουγγαρίας και η επαφή του με τον συνθέτη Béla Bartok (1881-1945) τον οδήγησαν στη δημιουργία ενός μουσικοπαιδαγωγικού συστήματος, που έδινε βάρος στην εκπαίδευση της φωνής και του αυτιού μέσα από το τραγούδι και τη μουσική ακρόαση.
Το τραγούδι στο σύστημα Kodály θεωρείται μία φυσική ικανότητα, ανάλογη με αυτή της ομιλίας. Ο Kodály αποθάρρυνε τη συνεχή υποστήριξη της φωνής με τη συνοδεία ενός μουσικού οργάνου. Καταλληλότερο μέσο για την καλλιέργεια της αντίληψης της τονικότητας θεωρούσε το δίφωνο τραγούδι “a capella”, με το οποίο τα παιδιά μπορούσαν να συγχρονίζονται τονικά ακούγοντας ο ένας τον άλλον. Στη ρυθμική ανάγνωση και το ρεπερτόριο που μαθαίνει ο μαθητής του συστήματος Kodály περιλαμβάνονται, αρχικά, παραδοσιακά τραγούδια του τόπου διαμονής του και της πατρίδας του, ενώ αργότερα περνάει σε έργα κλασικής μουσικής. Επίσης, η διατονική κλίμακα διδάσκεται, αφού έχει διδαχθεί η πεντατονική- μιας και το πεντατονικό στοιχείο ανήκει στα βασικά χαρακτηριστικά της ουγγρικής μουσικής παράδοσης. Τα πρώτα μουσικά κομμάτια που διδάσκεται ο μαθητής είναι γραμμένα πάνω σε λίγες μόνο νότες και σε μικρά μελωδικά διαστήματα.
Ένα από τα τρία βασικά εργαλεία του συστήματος Kodály είναι η χρήση του “σχετικού sol-fa”, το οποίο βοηθάει στην εύκολη και γρήγορη εκμάθηση και καταγραφή της μελωδίας ενώ καλλιεργεί την εσωτερική ακοή και τη μουσική μνήμη. Έχει τις ρίζες του στο “σύστημα των εξαχόρδων” του Guido d’Arezzo (991-1033) και τη “σχετική-δυναμική” σχέση των φθόγγων μεταξύ τους, ενώ βασικός κανόνας είναι η ονομασία της τονικής κάθε μείζονος κλίμακας ως “do” και κάθε ελάσσονος κλίμακας, ως “la”. Δεύτερο εργαλείο στο σύστημα Kodály αποτελούν τα “φωνομιμικά σύμβολα”- σήματα των χεριών, το καθένα από τα οποία αναπαριστά έναν μουσικό φθόγγο. Χρησιμοποιούνται κυρίως στη διδασκαλία των μικρών μαθητών βοηθώντας τους να συνειδητοποιήσουν την κίνηση των φθόγγων και τα διαστήματα που σχηματίζουν μεταξύ τους. Η χρήση ρυθμικών συλλαβών για την απαγγελία του ρυθμού αποτελεί το τρίτο εργαλείο του συστήματος Kodály. Πριν την εκμάθηση των χρονικών αξιών, ο μαθητής διδάσκεται τον ρυθμό με τη χρήση μικρών μουσικών μοτίβων και ρυθμικών σχημάτων, τα οποία είναι συνήθως χτισμένα πάνω σε δύο ή τρεις νότες. Για κάθε ρυθμικό σχήμα και χρονική αξία υπάρχει και μία αντίστοιχη συλλαβική ονομασία, όπως η συλλαβή “ta” για τη χρονική αξία του τετάρτου και οι συλλαβές “ti-tiri” για το ρυθμικό σχήμα “όγδοο- δύο δέκατα έκτα”. Τέλος, κάποιοι γενικοί στόχοι του συστήματος Kodály είναι η ανάπτυξη της έμφυτης μουσικότητας, η γνωριμία του παιδιού με βασικές μουσικές έννοιες, η επαφή με τη μουσική του κληρονομιά, αλλά και με την παγκόσμια μουσική δημιουργία μέσα από τη μελέτη, την εκτέλεση, την ακρόαση και την ανάλυση ποιοτικών μουσικών έργων.
Κύριο μέλημα του Kodály ήταν η μαζικοποίηση της μουσικής εκπαίδευσης. Για αυτό τον σκοπό επεδίωξε τη συγκέντρωση παραδοσιακών ουγγρικών  μελωδιών, με τις οποίες θεωρούσε ότι έπρεπε να διαπαιδαγωγηθούν τα παιδιά. Ο ίδιος έχει γράψει μεγάλο αριθμό έργων για παιδική χορωδία, ενώ σήμερα το σύστημα Kodály αποτελεί ουσιαστικά το εθνικό ουγγρικό μουσικό σύστημα.